Hatme

Hatme-i Hacegan

Hatme, cemaat ile toplu hâlde yapılan bir halka zikridir. Kur’an ve sünnette övülen ve teşvik edilen zikir çeşitlerinden birisidir.

Kur’an-ı Hakim’de sabah akşam dua, ibadet ve zikir edenlerle beraber bulunmaya şöyle teşvik edilmiştir:

“Resûlüm! Sabah akşam Rablerine, O’nun rızasını isteyerek dua (ibadet ve zikir) edenlerle birlikte bulunmaya candan sabret. Dünya hayatının süsünü isteyerek gözlerini onlardan çevirme.”22

Küçük Hatme

Büyük hatmede olduğu gibi halka kurulur. Cemaatın içinde Elemneşrahleke sûresini bilen imamla birlikte 11 kişi yoksa, küçük hatme yapılır. Küçük hatmede de 100 adet taş kullanılır. Ortada taş dağıtıcı olmayacağı için önce yüz taş cemaata eşit olarak imam tarafından dağıtılır. İmam ayrıca başta ve sonda okunacak yedi adet Fatiha’yı kimlerin okuyacağını önceden belirler. İlk yedi Fatiha’yı, imam dâhil sağ taraftan yedi kişi okur. İkinci yedi Fatiha’yı imam hariç solundaki yedi kişi okur. Dağıtım ona göre yapılır. Cemaat az olunca ikinci Fatiha imama da düşebilir. Sonra gözler yumulur.

İmam “estağfirullah” diye ses verir. Herkes 25 defa estağfirullah çeker.

İmam “Fatiha-i şerife” diye ses verir. imamla birlikte sağ taraftan tespit edilenler Euzü-Besmele çekip birer Fatiha okurlar.

İmam “salavat-ı şerife” diye ses verir, imam ve cemaat ellerindeki taş adedi kadar salavat okurlar.

İmam “Yâ Bâkî entel Bâkî” diye ses verir, herkes elindeki taş sayısı kadar bu zikri kendi duyacağı bir sesle söyler. Bu, beş defa tekrar edilir. Toplam 500 (beş yüz) defa okunmuş olur.

İmam ikinci kez “Fatiha-i şerife” diye ses verir. Bu defa imamın sol tarafından tespit edilenler euzü-besmele çekip birer Fatiha okurlar.

İmam son olarak “Salavat-ı şerife” diye ses verir. İmam ve cemaat ellerindeki taş adedi kadar salavat okurlar. İmam elindeki taşları önündeki taş sepetine koyar ve sağ tarafındaki kimsenin önüne uzatır. Herkes elindeki taşları gözünü açmadan taş sepetine koyarak sağ yanındakinin önüne sürer ve sonunda imamın önüne gelir. imam büyük hatmede olduğu gibi hatme duasın okur. Peşinden, tavsiye edilen sûrelerden birisini okuyup* “estağfirullah” diye ses verir. Herkes 25 defa estağfirullah diyerek gözlerini açar.

Büyük Hatme

Cemaatte Elemneşrahleke sûresini bilen imam dahil 11 kişi varsa büyük hatme yapılır. 11 kişiden az olunca büyük hatme yapılmaz. Büyük hatme şu şekilde yapılır:

Cemaat bir halka kurar. Hatmeyi yaptıracak kimse arkası kıbleye gelecek şekilde halkayı ortalayarak oturur. Taş dağıtıcı ise imamın karşısına oturur, sepetteki taşları yere boşaltır.

Taş dağıtıcı önce 100 taştan 21 tanesini ayırıp imama verir. Geri kalan 79 taş, dağıtılmak üzere önünde yerde bekler. Ayrıca okunacak Fatihâlar için altı büyük taş ayrılır. Herkes adap üzere oturur. Gözler kapanır; huzurlu, sessiz ve edepli bir şekilde hatmenin başlaması beklenir. Gözler hatme bitene kadar açılmaz.

İmam ‘estağfirullah’ diyerek hatmeyi başlatır. Herkes 25 defa estağfirullah der. Elemneşrahleke sûresini bilenler taş almak için sağ ellerini açıp beklerler. Taşları dağıtan görevli gözlerini açıp 79 taşı sepete koyar, imamın sağ tarafından başlayarak eli açık olanlara dağıtır. Dağıtılan taşların eşit sayıda olmasına dikkat eder. Cemaat kalabalık ise eli açık olanlara en az üçer taş dağıtır. Kalabalık değilse taşları eşit miktarda dağıtmaya çalışır. Kendilerine taş yetmeyenler ellerini indirirler, bir şey okumazlar.

İmam “Fatiha-i şerife” diye ses verir. İmam dahil sağ taraftan yedi kişi Euzü besmele ile Fatiha okurlar. Fatiha okuyacakları belirlemek için taş dağıtıcı önünde hazır tuttuğu altı büyük taşı imamın sağındaki altı kişiye dağıtır, imama Fatiha taşı vermez, imam kendisi bir Fatiha okur. Taş dağıtıcısı Fatiha taşlarını tekrar toplayıp diğer taşlarla birlikte 10 büyük taşı imamın önüne sağ tarafına toplar.

İmam “Salavat-ı şerife” diye ses verir. İmam ve cemaat ellerindeki taş adedi kadar salavat okurlar. Salavat “Allahümme salli alâ Seyyidinâ Muhammedin ve alâ âli seyyidinâ Muhammed” sözüdür. Her salavatla birlikte sağ ellerindeki bir taşı sol ellerine aktarırlar ve hepsi bitince tekrar sağa alıp yeni verilecek zikir komutunu beklerler.

İmam elindeki 21 taştan bir kısmıyla salavat okuduktan sonra “Elemneşrahleke-i şerife” diye ses verir. Cemaat “eûzü-besmele” çekip ellerindeki taş kadar “Elemneşrahleke” sûresini okur. Sûreleri okurken başta bir kere “eûzü-besmele” çekilir; diğerlerinde sadece besmele okunur, bu yeterlidir. İhlas okurken de böyledir. Bu arada imam 21 salavatı bitirir ve bir miktar taş kendisine ayırarak kalanını taş dağıtıcıya verir. Taş dağıtıcı gözlerini açar, imamın verdiği taşları imamın sol tarafındakilere dağıtır. Taşları daha önce almayanlardan başlayarak yettiği kadar tek sayıda dağıtır.

Taş dağıtan bu sevaptan mahrum kalmamak için, kendisine de taş ayırır. Eğer halka küçükse ve ortada oturanlar varsa, taş dağıtan önce imama göre sağ taraftan başlayarak sola doğru eşit miktarda taş dağıtır.

Sonra imam “İhlas-ı şerife” diye ses verir. Herkes elindeki taş kadar besmele ile ihlas sûresini okur. İmam ihlas-ı şerife” diye on defa ses verir ve herkes elindeki taş adedince ihlas okur. Böylece toplam 1000 (bin) ihlas okunmuş olur..

İmam tekrar “Fatiha-i şerife” diye ses verir. Bu defa imam hariç sol taraftan yedi kişi Fatiha okurlar. Fatiha okuyacakları belirlemek için taş dağıtıcı büyük taşlardan yedi taş alarak soldan yedi kişiye dağıtır ve tekrar geri toplayıp imamın önüne kor. Eline taş verilenler besmele çekip birer tane Fatiha okurlar, diğerleri bir şey okumazlar.

İmam son kez “Salavat-ı şerife” diye ses verir. İmam ve cemaat ellerindeki taş adedi kadar salavat okurlar. Sonra, taş dağıtıcı gözlerini açar, imamdan başlayarak sağdan sola doğru taşları toplayıp oturur. İmam hatme duasını okur. Duanın peşinden bir sûre okur ve “estağfirullah” diye ses verir. Herkes 25 “estağfirullah” çeker ve gözlerini açar.

Hatme ikindi namazından sonra yapılmışsa, duadan sonra “Nebe/Amme” sûresi, yatsı namazından sonra yapılmışsa “Mülk/ Tabareke” sûresi okunur. Bunları ezbere bilmeyenler “Elemneşrahleke” sûresini okuyabilirler.

Tek Başına Hatme

Eğer cemaat yoksa tek başına hatme yapılabilir. Bu durumda sırtın kıbleye gelecek şekilde oturulması daha iyidir. Tek başına hatmede de 100 adet taş kullanılır. Taş dağıtıcı olmadığı için yüz taşın tamamını tek kişi alır. Ayrıca başta ve sonda okunacak yedi adet Fatihaların tamamı da tek kişi okuyacak şekilde taksim edilir. Sonra gözler yumulur.

Tek kişi 25 defa estağfirullah çeker.

Tek kişi Euzü-Besmele çekip yedi Fatiha okur.

Tek kişi elindeki taş adedi kadar (100 adet) salavat okur.

Tek kişi elindeki taş adedi kadar (100 adet) “Yâ Bâkî entel Bâkî” der. Bu, beş defa tekrar edilir. Toplam 500 (beş yüz) defa okunmuş olur.

Tek kişi ikinci kez Euzü-Besmele ile yedi Fatiha okur.

Tek kişi son olarak elindeki taş adedi kadar (100 adet) salavat okur. elindeki taşları önündeki taş sepetine koyar. Tek kişi büyük hatmede olduğu gibi hatme duasını okur. Peşinden tavsiye edilen sûrelerden birisini okuyup* 25 “estağfirullah” çeker ve gözlerini açar.

Hatme Duası

Bismillahirrahmanirahim

Elhamdü lillâhi rabbi’l-âlemîn. Elhamdü lillâhi hakka hamdihî ve senâihî vessalâtü vesselâmü alâ hayri halkıhî Muhammedin ve alâ âlihî ve sahbihî ecmaîn.

Allahümme belliğ ve evsıl misle sevâbi hâzi-hi’l-hatmeti’ş-şerîfeti’l-mübâreketi, ba’de’l-kabûli minnâ bi’l fadli ve’l keremi, hediyyeten minnâ vâsıleten ilâ ravdati menbaı’s sıdkı ve’ssafâ, eşrafi’l-verâ, hazreti seyyidinâ Muhammedini’l Mustafa (sallallahu aleyhi ve sellem ve ilâ ruhî).

Küllin min âlihî ve evlâdihî ve ez-vâcihî ve ashâbihî ve etbâihî ve zürriyyâtihî ve muhâcirihî ve ensârih (rıdvanullahi tealâ aleyhim ecmain ve ilâ ruhî).

Küllin min sâdâti silsileti’t-tarîkati’l-aliyyeti’n-Nakşibendiyyeti, ve’l-Kâdiriyyeti, ve’s-Sühreverdiyyeti, ve’l-Çeştiyyeti, ve’l-Kübreviyye (kaddesallahu esrârahüm ve ilâ ruhî).

Şeyhınâ ve melâzinâ ve kıdvetinâ ve imâminâ ve imâmi’t-tarîkati zi’l-feydı’l-cârî ve’n-nûri’s-sârî, eş-şeyh bahâi’l hakkı ve’l hakîkati ve’d dîn, hazreti eş-Şeyh Muhammed’ini’l Üveysiyyi’l Buhârî, el ma’rûfi bi-Şâh-ı Nakşibend (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Menba’i’l meârifi ve’l kemâli seyyidi’s-sâdâti, es-Seyyid Emîr Külâl (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

El-Mukbili aleyke ve limâ sivâke’n-nâsî, eş-Şeyh Muhammed Bâbâ’s-Semmâsî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

El-vâlihi fî mehabbeti mevlâhü’l ğaniyyi, el-ma’rûfi bi hazreti Azîzân Hoca Aliyyi’r-Râmîtenî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

El-Mu’ridi ani’l-murâdi’d-dünyeviyyi ve’l uhreviyyi hazreti eş-Şeyh Mahmûdini’l İncîr Fağnevî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

El-Mütesellihı ani’l hicâbi’l beşeriyyi, hazreti eş-Şeyh Ârifi’r-Rivegerî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Kutbi’l evliyâi ve burhâni’l esfiyâi kâmii’l bid’ati muhyi’s sünneti, şeyhi’l meşâyihi, mevlânâ hazreti eş-Şeyh Abdülhâlıkı’l Gucdevânî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Kutbi’l-hakkânî el ğavsi’s-samedânî eş-Şeyh Ahmed el Fârûkıyyi’s-serhendî, el ma’rûfi bi’l İmâmi’r-Rabbânî müceddidi’l el fi’s-sânî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Kutbi dâireti’l irşâdi ğavsi’s-sekaleyni ale’s-sedâdi es-sâiri fillâhi’r-râki’s sâcidi zi’lcenâheyn Diyâüddîn, Mevlânâ Hazreti eş-Şeyh Hâlid (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Menbai’l hilmi ve nûri’z zalâm, el hâdî beyne’l aşâiri ve’l akvâm, sirâciddîn ellezî zahera min halefi seyyidi’l enâm, mevlânâ hazreti es-Seyyid Abdullah (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Şeyhine’l ğayûrillezî bihî netebâ ha’l vekûri kutbi’l irşâdi ve’l medâri, şihâbid dîn, mevlânâ hazreti eş-Şeyh, es-Seyyid Tâhâ (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Sultâni’l küberâi’l mütekaddimîn, kıdveti’l küberâi’l müteahhirîn, ğavsi’l âmmeti ve’l hâifîn kutbi’l eimmeti ve’s sâlikîn, muğisi’l müsteğîsîn, mûnisi’l ğurabâi ve’l âşıkîn, şeyhine’l kâmili’l mükemmili’l Üveysîyyi, Mevlânâ Hazreti eş-Şeyh Seyyid Sıbğatullahi’l Arvâsî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Sultâni’l ârifîn, kutbi’l aktâbi’l vâsılîn, el müteşerrifi bi’l fenâi’l mutlak, mürebbi’s sâlikîne ilâ rabbihim ale’l vechi’l ehak, nâsıri’ş-şerîati ğarrâ, kâmii’l bid’ati’d darrâ, müceddidi âsâri’s selefi ve’t-tâbiîn, ve mümehhidi bünyâni tarîkati’l halefi ve’l-lâhikîn, el mutasarrifi ale’l ıtlâk ellezî lem yüra lehû nazîrun ba’de’t-tefehhusı fi’l-âfâk, kâtıun nisbeti ani’l mübtedii ‘t-tâğî, mevlânâ şeyhine’l kâmili’l mükemmili, hazreti eş-Şeyh Abdurrahmani’t-Tâhî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Şeyhi’ş-şerîati ve şehbâzi’t tarîkati ve burhâni’l hakîkati, el fânî fillâhi ve’l bâkî billâh, el mu’tasımi bi hablillâh, şeyhine’l kâmili’l mükemmili, mevlânâ hazreti eş-Şeyh Fethullah (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Camii kemâlâti’l evliyâi’l evvelîn ve mecmai’l âdâbi ve füyûdâti’l âhirîn, umdeti’l İslâmi ve’l müslimîn, umûdi’l meşâyihı bi ecmaihim ve’s-sâlikîn, nur’i’s semâvâti ve’l aradîn, sirâci’l milleti ve’d dîn, kehfi’d duafâi ve’l mesâkîn, kutbi’l eimmeti ves-sâlikîn, sultâni’l âşıkîn, şeyhine’l kâmili’l mükemmili mevlânâ hazreti eş-Şeyh Muhammed Diyâüddîn (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Vârisi makâmâti’l evliyâi ve’l ârifîn, imâmi’l mü’minîn, umdeti’l âbidîne ves-sâlikîn, muzhiri’ş-şerîati’l ğarrâi muhyi’t tarîkati’n Nakşibendiyyeti’l beydâ, el mütesellihi ani’l hicâbi’l insiyyi, el hâzini li’s sırri’l ma’neviyyi, mevlânâ şeyhine’l kâmilil mükemmili, hazreti eş-Şeyh Ahmed el Haznevî (kaddesal-lahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Sultâni’l câzibîn, nûri hidâyeti’l vâsılîn, kutbi’l ferdi li’l âlemîn, nâşiri’l mesleki’l Ahmediyyeti fer’i’ş-şecereti’l Muhammediyye, pîri’t -tarîkati’n Nakşibendiyye, sâhibi’s-seciyyeti’l mahmûdiyye, es sâkî min hıyâdı’l bahâiyye, nâsıbi’l a’lâmi’d-dîniyye, muhyi âsâri kübbâri’s-selefi ve’t-tâbiîn, matlai’l himemi bi’l yakîn, menheci’s-saâdeti li’l musaddıkîn, şeyhine’l kâmili’l mükemmilil Üveysîyyi Bilvânisî, Mevlânâ hazreti eş-Şeyh, es-Seyyid Abdülhakimi’l Hüseynî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Sultâni’l müslimîne ve’l müsteci rîn, ve tâci’l mensûrîn, ve muhibbi’l mahbûbîn, ve müşâri’l müsteşirîn, ve irşâdi’l mürşidîn, ve sırri’s-sâdıkîne bi-hidâyeti rabbi’l âlemîn, el fâtihi künûze’l ilmi ve’d-dîn, el müstakırri bi’ş şerîati’l ğarrâi muhyi’t tarîkati’n Nakşibendiyyeti’l beydâ, şeyhinel kâmili’l mükemmili’l Bilvânisî, Mevlânâ hazreti eş-Şeyh, es-Seyyid Muhammed Râşidi’l Hüseynî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Mecmai âmâli’l müslimîn, kutbi’l fâizîn, sikati’l müttakîn, vesîleti’l mütevekkilîn, sâhibi’s-sehâveti ve’l kerâmeti li’l âlemîn, kesîri’l mehabbeti li’l mütevâdıîn, sâhibi’ş şerîati ve’t tarîkati’n Nakşibendiyye, mevlâye ve şeyhî ve seyyidî ve senedî, ve menbihî temessükî ve aleyhi i’timâdî ve bihî iftiharı ve minhu istimdâdî ve kurrati aynî, şeyhine’l-kâmilil’ mükemmili’l Bilvânisî, Mevlânâ hazreti eş-Şeyh, es-Seyyid Abdülbâkî el Hüseynî (kaddesallahu sırrahu ve ilâ ruhî).

Küllin mine’s-sâdâti ve’l hulefâi ve’l mürîdîne ve’l muhibbîne ve’l mahbûbîne vel mensûbîne ve’l müntesibîne ilâ hâzihi’t-tarîkati’l aliyyeti ve sâiri’t turuk. Allâhümmec’al misle sevabihâ mektûben fî sahîfeti a’mâli küllin, verfa’ bihâ derecâti küllin, ve a’li bihâ fî a’lâ ılliyyîne menzilete küllin, ve zidnâ bihâ mehabbeten inde cenâbi küllin, ve efid aleynâ min berekâti küllin, ve etmim lenâ sülûke hâzihi’t-tarîkati’l aliyyeti, ve veffiknâ li merdâti şeyhinâ vemtisâli evâmirihî ve’ctinâbi menâhih. Allâhümme’rzukne’l-bekâe bike, ba’de’l fenâi fîke alâ kademi sâdâtine’s sâlikîne fîhâ. Allâhümmağfir lenâ, hatâyânâ veclibnâ ilâ mehabbetike bi-mehabbeti evliyâike, verzukne’t tevfîka ve’l-istikâmete alâ dînike ve tâatike bi-rahmetike yâ erhamerrâhimîn.

Âmîn, Ve’l-hamdü lillâhi rabbi’l-âlemîn.